18. Kinh Pháp Cú – Những Câu Kệ Trọng Yếu


PHÁP CÚ là quyển Kinh ghi lại những lời dạy của đức Phật khi còn tại thế. Kinh Pháp cú gồm 26 phẩm, 423 câu kệ.

Sau đây là trích dẫn những cậu kệ đáng chú ý:

I. PHẨM SONG YẾU 

1.

“Tâm dẫn đầu các pháp
Tâm làm chủ, tạo tác; 
Nếu với tâm nhiễm ô, 

Nói lên hay hành động, 
Luân hồi bước theo sau, 
Như xe, chân vật kéo.”

Tâm: là khái niệm tương đối về sự tựu trung của tâm trí (tâm thức).

Ô nhiễm: được hiểu là nhiễm ngũ trược, hay 5 điều nhơ nhuốc làm tâm kém thanh tịnh, đó là: kiếp trược, kiến trược, phiền não trược, chúng sanh trược, mạng trược

  • Kiếp trược: Niệm niệm bất tịnh của quá khứ nói chung, kiếp trước nói riêng lây sang.
  • Kiến trược: Do ta kiến tạo/bày nên, hay chứng kiến/tiếp nhận từ trong đời sống hàng ngày.
  • Phiền não trược: Dính mắc với tất cả chư pháp nói chung (nhìn thấy/không nhìn thấy được, to lớn/nhỏ nhoi), Hư tình tướng nói riêng (Những cảm xúc Hỉ/Lạc/An/Dũng/Ưu/Bi/Ái/Ố/Ai,…).
  • Chúng sanh trược: Không nhận ra tính đẳng đồng nói chung, lây nhiễm lẫn nhau nói riêng
  • Mạng trược: Đời sống/cách sống bị say nghiện, bám chấp vào Ngũ Dục.

 2.

“Tâm dẫn đầu các pháp.

Tâm làm chủ, tạo tác.

Nếu nói hay hành động

Với tâm niệm thanh tịnh,  

Nghiệp lành liền theo sau,

Như bóng chẳng rời hình.”

Tâm thanh tịnh: Tâm không nhiễm ngũ trược.

3.

“Họ lăng mạ, đánh tôi,

Họ hại tôi, cướp tôi”

 Ôm hoài tâm niệm ấy,

 Oán hận không thể thôi”

4.

“Họ mắng tôi, đánh tôi,

Họ hại tôi, cướp tôi.

Ai buông niềm hận ấy,

Oán hận sẽ tự nguôi”

5.

“Ở thế gian không thể 

Hận thù trừ hận thù.

Từ bi giải hận thù,

Là định luật ngàn thu.”

6.

“Người kia không biết rằng,

Vô ích khi cãi nhau.

Ai nhận ra điều đó,

Tranh luận lắng dịu mau.”

7. 

“Ai đuổi theo ngũ dục

Không tự chủ các căn

Sáu căn thiếu tiết độ

Lười nhác, chẳng tinh cần

Dễ bị ma nhiếp phục

Như gió lay cây yếu.”

8. 

“Ai sống giảm ngũ dục 

Khéo tự chủ các căn

Sáu căn khéo tiết độ

Tín tâm gắng tinh cần

Tứ ma khó nhiếp phục

Như gió thổi thạch sơn.”

Tín tâm: Tín căn giác chi

Tứ ma chướng : Thiên ma, tử ma, ngũ ấm ma, phiền não ma

9.

“Ai mặc áo cà sa

Không rời bỏ cấu uế

Không tự chủ chơn thực

Không xứng mặc cà sa.”

10.

“Ai rời bỏ cấu uế

Giới luật giữ tinh nghiêm 

Tự chủ, luôn chơn thực

Thật xứng mặc cà sa.”

Kāsāva cũng có nghĩa y hoại sắc (cà-sa) biểu trưng cho ‘sự từ khước mọi sắc tướng đẹp bề ngoài’, đúng nghĩa của ‘sự xuất gia’. Bề ngoài của cuộc sống thánh thiện không thể biểu lộ nếu không có cuộc sống tịnh hạnh nội tại, tức là phải từ bỏ tất cả vết nhơ của tham dục.
Kasāya (cà sa): cũng có nghĩa là ô trược, hư hoại. Hàm ý nhắc nhở người mặc cà sa về sự vô thường.


Bình luận về bài viết này